Ky ushtrim synon të na ndihmoj të kuptojmë se si krijohet/kodohet kuptimi dhe si dekodohet dhe/ose ndryshohet ai. Ky ushtrim thekson mënyrat në të cilat përmes gjuhës dhe komunikimit arrijmë tek kategoritë dhe kuptimet e përbashkëta dhe të paramenduara.

Nga ju kërkohet të imagjinoni veten si një audiencë që keni disa kuptime të përbashkëta por gjithashtu të keni parasysh se çfarë do të thotë kur anashkalojmë disa kategori dhe kuptime.

Këtë ushtrim mund të shndërroni në lojë. Ju duhen së paku tre persona për të luajtur. Filloni duke u ndarë në tri grupe. Secilit grup/personi i ofroni listën e fjalëve më poshtë. Gjithsej janë 42 fjalë. Secili grup/person duhet të krijoj tri kategori me nga 12 fjalë (fjalët nuk duhet të përsëriten në kategori). Ndoshta është mirë t’i shënoni fjalët në një fletë, apo letër-ngjitëse dhe t’i lëvizni ato për të krijuar kategoritë. Emërto secilën kategori dhe më pas listo fjalët e zgjedhura.

Pasi të keni emërtuar dhe krijuar kategoritë me fjalët e zgjedhura, filloni të këmbeni zgjedhjet tuaja me grupet tjera. Shpjegoni pse keni zgjedhur këto fjalë dhe pse mendoni që shkojnë se bashku. Diskutoni se çfarë mund të jenë arsyet që keni krijuar këto kategori –çfarë përvoje, definicione, vlera, njerëz kanë ndikuar në zgjedhjet tuaja. Gjithashtu diskutoni se nëse (pse dhe si) bashkojmë fjalë të caktuara në një kategori, mund të bëjmë përjashtime. A mendoni që duke përjashtuar disa fjalë (duke definuar kategoritë në një mënyrë të veçantë) ne gjithashtu përjashtojmë audiencat e caktuara?

Pasi të keni përfunduar këtë ushtrim, qëndroni në grupin e njëjtë por tani krijoni kategori shtesë (një kategori të re për secilin grup/person) duke përdorur vetëm gjashtë fjalë (cilat do) nga lista. Përdorni  fjalët që nuk mendoni se shkojnë bashkë automatikisht. Si më herët, shpjegoni zgjedhjet tuaja.

Si pjesë e diskutimit, pyetni njëri tjetrin se çfarë thonë kategoritë për ju si një audiencë? A zbulojnë kuptimet e përbashkëta të një grupi të bashkëmoshatarëve, kombësie, gjinie etj? A konfirmojnë dhe/ose sfidojnë kuptime dhe kategori të caktuara? Cilat? Pse?

Ushtrimi i kategorizimit dhe hartëzimit është një mundësi që të identifikoni hartat konceptuale që keni dhe të cilat ndoshta i pranoni si të gatshme, sikur ushtrimi me fotografi në Modulin 3.

Vetëm të rishikojmë dhe përsërisim disa ide që kemi diskutuar deri tani. Hartat konceptuale krijohen nga supozimet e përbashkëta, vlerat dhe normat kulturore. Disa kategori na duken të logjikshme sepse ndajmë kuptimin që ato kanë. Mendoni për kategoritë që keni krijuar në ushtrimin paraprak dhe diskutimin që kishit. Kategoritë janë disi pjesë e hartave konceptuale.
Megjithatë, siç kemi vërejtur deri tani, përkatësia në një kategori të veçantë nuk është e fiksuar, apo edhe vet kategoritë nuk janë të tilla. Për shembull, historikisht meshkujt janë identifikuar me punën jashtë shtëpisë, dhe femrat me amvisëri dhe kujdes ndaj fëmijëve.

Kjo fotografi e nxjerrë nga artikulli nga The Economist, “Kush është babai yt” i referohet trendit në SHBA që meshkujt të qëndrojnë në shtëpi. Këtu revista raporton për një realitet social që është në rritje e sipër në SHBA. Njëkohësisht, duke treguar këto fotografi dhe duke shtjelluar temën, tregimi i kontribuon diskutimit në lidhje me trendet e reja për rritjen e femijëve dhe kuptimin e burrërisë. Shembulli tregon konceptet e ndryshueshme lidhur me burrërinë.

Edhe mediet bëjnë ndërlidhje të tilla. Për të dërguar një porosi, mediet mbështeten në hartat tona konceptuale të përbashkëta dhe të supozuara. Gjithashtu, mediet fuqishëm ndikojnë në hartat tona konceptuale. Duke bërë lidhje të caktuara (kategoritë, kuptimet), mediet dhe ne si audiencë fuqizojmë një kuptim të caktuar.

Më poshtë është linku për një artikull që përqeshë shumë shkrime për udhëtime që janë shkruar nga vizitorë të huaj dhe gazetarë në Kosovë. Siç tregon vepra e Hana Marku, shumë nga këto shkrime mbështeten në stereotipe, gjeneralizime dhe pak kontekstualizim. Kuptimet që i atribuohen Kosovës, në artikujt që tallë Marku, vazhdojnë t’i referohen konfliktit dhe luftës, tensionit ndëretnik, udhëzuesit të klasës punëtore, gjeneralizimeve për besimet e njerëzve dhe vlerat kulturore, dhe një theks për dallimet rurale-urbane. Fotografitë gjithashtu pothuaj gjithmonë përmbajnë një pamje të një vendi të trashëgimisë kulturore, një fotografi të një specialiteti kulinar vendor, dhe një nga grupet e njerëzve të vendit përkatës. Shpesh këta artikuj ofrojnë vlerësime të cekëta të një realiteti social më kompleks.

http://prishtinainsight.com/small-kosovo-shakes-off-ghosts-past-one-macchiato-time-mag/

Megjithatë, siç paraqet shembulli nga The Economist, mediet mund të bëjnë lidhje të reja dhe të ndikojnë në normat dhe vlerat tona, prandaj ato janë forcë për ndryshim social. Artikulli tregon se si ndryshimet e mëdha (kryesisht ekonomike) bëjnë të mundshme një praktikë paraprake të rrallë (që meshkujt janë burim primar), dhe si këto ndryshime të mëdha bashkëveprojnë me normat sociale.

Gjithashtu mediet mund të përdoren për promovim të çështjeve të caktuara, vetëdijesim dhe fuqizim të qytetarëve. Video në vijim është një shembull i një OJQ-je nga Prizreni (Kosovë), Ec Ma Ndryshe, që ofron një platformë elektronike (mahalla.info) për qytetarët, me qëllim të përmirësimit të mjedisin ku jetojnë. Ky është një shembull se si përdoren mediet sociale për të angazhuar audiencën.

Mendoni për audiencën, hartat konceptuale, dhe mediet si pjesë të një procesi që nuk është linear, por si një proces ku njëri mbështetet në tjetrin.

¹ http://www.economist.com/blogs/democracyinamerica/2014/06/parenting

Për këtë artikull, lexo artikullin Promovimi i Atësisë Pozitive në Kosovë:

http://archive.kosovotwopointzero.com/article/2139/promovimi-i-atesise-pozitive-ne-kosove

Këtë ushtrim mund të bëni vetëm apo në grupe. Nëse do të punoni në grupe, atëherë ndahuni në tri grupe. Secili grup do të lexoj artikullin e njëjtë por do të përgjigjen në pyetje të ndryshme.

Pasi të keni lexuar artikullin, diskutoni dhe përgjigjuni pyetjeve në vijim. Shënoni përgjigjet. Pasi të përfundoni, diskutoni përgjigjet.

Pyetjet për Grupin 1:

• Çfarë supozimesh për audiencën bënë ky artikull?
• Në çfarë “kuptime të përbashkëta” mbështetet?

Pyetjet për Grupin 2:

• A mendoni që artikulli mund të ndryshojë mendimin e njerëzve për këtë çështje?
• A mendoni që njerëzit nga grupmosha të ndryshme, gjini, mjedise sociale (qytet, fshat, të punësuar, papunë, të shkolluar, të pashkolluar etj) kanë mendime të ndryshme për këtë çështje? Cilat janë mendimet e tyre?

Pyetjet për Grupin 3:

• A e keni diskutuar çështjen me shokët? Çfarë kanë thënë?
• A e keni diskutuar çështjen me prindërit?
• Çfarë ndryshimesh në rolet gjinore keni vërejtur tek familja juaj, komuniteti dhe në një mjedis më të gjerë?

Diskutimi

Pasi të keni përfunduar ushtrimin, mund t’i referoheni çështjeve në vijim për diskutim shtesë.

Ky ushtrim synon prezantimin e çështjeve në vijim:

• Çështjet e gjithëpërfshirjes dhe përjashtimit në raportim medial – kush përfaqësohet dhe kush lufton për shoqërinë si tërësi; zërat e përjashtuar
• Lexime të ndryshme të tregimeve të dhëna nga audienca bazuar në pozitën sociale (gjinia, klasa, kombësia) – audienca i jep kuptim tregimit
• Diskutim mbi atë se si mediet ndihmojnë në formësim të realitetit social duke prezantuar çështjet në mënyrë të veçantë
• Ndihmon për të kuptuar më mirë që ushtrimi me ndërlidhjen e fjalëve tregon rëndësinë e kulturës (si ndikon kultura në kuptimet që krijojmë) dhe që kuptimet nuk janë homogjene

Kuptimet e përbashkëta ndahen brenda një grupi të veçantë dhe mund të dallojnë brenda një shoqërie. Këto dallime reflektohen përmes gjinisë, klasës dhe raporteve etnike. Artikulli “Kush është babai yt” paraqet një familje të bardhë profesionale të klasit të mesëm. Trendi për të cilin flet artikulli paraqet rolet e ndryshueshme të gjinive, që nuk mund të gjenden si të barabarta anembanë shoqërisë amerikane. Për shembull, familjet me një burim të ardhurash, familjet e klasës punëtore, familjet në mjedise tradicionale dhe grupet e margjinalizuara bazuar në racën dhe kombësinë nuk janë të përfshira në artikull. Ngjashmërisht, artikulli Promovimi i Atësisë Pozitive në Kosovë, flet për njerëzit profesional në një mjedis urban në Kosovë dhe familjet me dy burime të ardhurash.

Shembujt në këtë modul nuk i referohen domosdoshmërisht koncepteve kryesore të gjithëpërfshirjes dhe diversitetit. Në vend të identifikimit të grupeve të margjinalizuara, shembujt synojnë të identifikojnë normat dhe përmes tyre të diskutojnë çështjet e gjithëpërfshirjes, përjashtimit dhe diversitetit. Prandaj, në vend se të trajtoj çështjen e prindërve  përmes debatit tradicional ‘gruaja si kujdestare primare dhe profesioniste’, shembulli tregon që debati është më i ndërlikuar.

Pas ushtrimit me ndërlidhjen e fjalëve dhe leximit të diskutimit të pjesës paraprake, kjo pjesë do të trajtojë leximin kritik të një artikulli online. Ushtrimi është i ngjashëm me atë që keni bërë në modulet e para por tani keni më shumë përvojë në leximin kritik dhe më shumë mjete të diskutimit që mund t’i përdorni.

Këtë ushtrim mund ta bëni vetëm apo në grupe. Nëse punoni në grupe, ndahuni në tri grupe. Secili grup do të lexojë artikullin e njëjtë por do t’u përgjigjeni pyetjeve të ndryshme të dhëna më poshtë.

Pasi të keni lexuar artikullin, diskutoni dhe përgjigjuni pyetjeve në vijim. Shënoni përgjigjet. Pasi të keni përfunduar, ndani përgjigjet me të tjerët dhe diskutoni.

Lexoni artikullin në BBC, Si ekstremistët islamik përdorin mediet sociale për rekrutim

http://www.bbc.co.uk/newsbeat/article/31574846/how-islamic-state-extremists-use-social-media-to-recruit

Për një artikull të bazuar në hulumtim, mund të shikoni:  http://scholarcommons.usf.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1004&context=mca

Gjatë leximit mbani shënime për pyetjet në vijim:

• Kush janë njerëzit në tregim dhe si janë përshkruar?
• Çfarë ngjarjesh janë paraqitur në tregim dhe si janë renditur ato?
• Burimet e artikullit, do të thotë njerëzit e intervistuar, personat apo publikimet që ofrojnë informatat?
• Dëshmitë e ofruara, do të thotë informatat, shënimet, faktet?
• Qëndrimet e ndryshme të artikuluara, do të thotë çfarë thonë burimet dhe dëshmitë të ndryshme?

Pyetjet për Grupin 1:

• Çfarë supozimesh për audiencën bën artikulli?
• Në cilat “kuptime të përbashkëta” është mbështetur?

Pyetjet për Grupin 2:

• A mendoni që artikulli mund të ndryshoj mendimin e njerëzve për këtë çështje?
• A mendoni që njerëzit nga grupmosha të ndryshme, gjini, mjedise sociale (qytet, fshat, të punësuar, të papunësuar, të shkolluar, të pashkolluar etj) kanë qëndrime të ndryshme për këtë çështje? Çfarë qëndrimesh janë ato?

Pyetjet për Grupin 3:

• Si e keni diskutuar çështjen me miqtë?
• Si e keni diskutuar çështjen me prindërit?
• Çfarë ndryshime në rolet gjinore keni vërejtur në familje, komunitet dhe në mjedis më të gjerë social?